کاشت گل نرگس

کاشت گل نرگس، به‌عنوان یکی از انواع گیاهان آپارتمانی زیبا رایج بوده است و خیلی از افراد به دنبال یادگیری کاشت آن هستند. چرا که این گل بسیار خوش‌بو بوده و مصارف درمانی فراوانی دارد و در عین حال از نظر اقتصادی نیز گیاهی به‌صرفه است. همچنین ویژگی‌هایی که دارد آن را به یکی از گل‌های محبوب در بین مردم مبدل کرده است. در این مقاله بصورت کامل به گل نرگس و انواع آن پرداخته می‌شود، سپس به چگونگی کاشت گل نرگس می‌پردازیم و شرایط نگهداری گل نرگس را بررسی می‌نماییم.

معرفی گل نرگس

گل نرگس که در زبان انگلیسی به نام‌های Narcissus و Daffodil شناخته می‌شود، از گل‌های بسیار خوش‌بو بوده و جزء راسته مارچوبگان و

تیره نرگسیان است. این گل حاوی 4 تا 6 برگ باریک و فنجانکی با رنگ‌های مختلف است. اندازه گل نرگس نیز به حدود 30 تا 60 سانتی‌متر می‌رسد.

گل نرگس طبیعت گرم و خشکی دارد؛ پس در استان‌های گرم مانند کرمان، خوزستان، فارس و سیستان و بلوچستان می‌روید. گونه‌های مختلف گل نرگس دارای رنگ‌های سفید، نارنجی کم‌رنگ و پررنگ و زرد است. در جهان حدود 50 گونه از گل نرگس با حدود 13000 نوع از آن وجود دارد.

 گل نرگس، گیاهی چندساله و دائمی است و هرساله گل‌های آن درشت‌تر می‌شود. پیاز این گل نیز کشیده و گلابی شکل است. کاشت گل نرگس نیز شرایط پیچیده‌ای نداشته و نگهداری آن آسان است؛ اما عدم وجود مهارت و صبر از جانب شما، موجب شکست شما در مراحل کاشت گل نرگس خواهد شد.

از ویژگی دیگر گل نرگس می‌توان به مقاوم‌بودن در مقابل حشرات اشاره نمود. همچنین، آفت و بیماری خاصی این گل را تهدید نمی‌کند و از این نظر یک مزیت حساب می‌شود. در صورتی که گل نرگس را به موقع بکارید،  گل‌دهی آن از اوایل بهار آغاز می‌شود.

در کشورهای مختلف، گل نرگس محبوبیت خاص خود را دارد. در کشور چین به دلیل آنکه در زمان سال نو چینی گل نرگس شروع به روییدن می‌کند، بسیار خوش‌یمن محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که روز 22 مارس، روز جهانی گل نرگس است که در این روز جهت حمایت از کودکان سرطانی کمک جمع‌آوری می‌نمایند.

تاریخچه داستانی گل نرگس

در افسانه یونان، Narcissus نمایانگر شخصیتی است که در آب، چهره خود را مشاهده کرده و عاشق خود می‌شود. ازآنجایی‌که این وصال امکان‌پذیر نبود، نارسیس هر روز ضعیف‌تر شده و در همان محل نیز می‌میرد. بعد از مرگ وی، گل‌های زرد زیبایی می‌رویند که مردم، رویش گل نرگس در آن محل را به نارسیس ربط داده و همین نام را برای گل می‌گذارند. در روان‌شناسی نیز، اختلال نارسیسیسم به عشق به خود (خودشیفتگی) می‌پردازد.

نماد گل نرگس

گل نرگس ازآنجایی‌که در اوایل بهار می‌روید می‌تواند نماد تولد مجدد باشد. گل نرگس هنگامی که به سمت زمین خم می‌شود مردم را به یاد نارسیس می‌اندازد و ازاین‌رو می‌تواند به معنای عشق واهی نیز باشد. گل نرگس نماد خلاقیت، الهام‌بخش بودن و حیات دوباره نیز می‌باشد.

رنگ‌های این گل نیز نمادهای خود را دارند. رنگ زرد نماد شادی، خوشبختی، انرژی مثبت و دوستی بوده و اگر از گل نرگس زرد به‌عنوان هدیه استفاده کنید بسیار سورپرایز کننده خواهد بود. این گل نیز می‌تواند نماد حسادت نیز باشد. با کاشت گل نرگس و نگهداری آن در خانه، شادی بیشتری به فضا ببخشید. رنگ سفید نیز رنگی خنثی بوده و در این گل نماد صلح و بی‌گناهی را نمایانگر است. همچنین برای این گل نماد امید را نیز در نظر گرفته‌اند.

انواع گل نرگس

کاشت گل نرگس در کشورهای مختلف به میزان و انواع مختلفی اتفاق می‌افتد و در کشور ما نیز انواع گل نرگس نظیر نرگس شهلا، نرگس مسکین، نرگس شیرازی، نرگس شیپور بزرگ، نرگس شیپور کوچک، نرگس شیپوری مینیاتوری، نرگس شیپوری پرپر و نرگس پنجه گربه‌ای از نمونه‌هایی است که در ایران می‌رویند. اما از شناخته‌شده‌ترین انواع گل نرگس می‌توان به گل نرگس شیرازی و نرگس شهلا اشاره کرد. اما باید این نکته را ذکر کرد که هرکدام از انواع گل نرگس می‌تواند شامل گونه‌های متفاوتی نیز باشد.

نرگس شهلا ( Trumpet Daffodils)

نرگس شهلا یکی از انواع گل‌های زیبای نرگس است و به نام‌های نرگس ترامپتی، نرگس هلندی و نرگس ژونکی نیز شناخته می‌شود. گل نرگس شهلا جزء سرده نسترن‌ها بوده و به‌صورت عمده در اسپانیا و پرتغال و کشورهای اروپایی مثل فرانسه، ایتالیا، ترکیه و... یافت می‌شود.

کاشت گل نرگس شهلا در باغچه نیز یکی از بهترین انتخاب‌ها تلقی می‌شود. این گل در هر شاخه یک گل بزرگ و زردرنگ وجود دارد و شیپوری بزرگ‌تر از گلبرگ‌هایش دارد. برگ‌های آن معمولاً به رنگ سبز و خاکستری بوده و تقریباً بین 2 تا 3 سانتی‌متر است. همچنین این نکته نیز جالب است که از گل نرگس شهلا، روغن نرگس استخراج می‌شود که جهت ساخت عطر از آن استفاده می‌شود.

نرگس شیراز زرد ( yellow narcissus)

گل نرگس شیراز، یکی دیگر از انواع گل نرگس بوده و ارتفاع آن به 30 تا 45 سانتی‌متر می‌رسد. در هر ساقه این گونه چندین گل می‌روید و دارای گلبرگ‌هایی است که تاجی میان این گلبرگ‌ها قرار دارد.

برای برداشت گل نرگس شیرازی باید آن را برید نرگس شیراز نسبت به گل‌هایی مثل گل زنبق نسبت به سرما و حتی یخبندان حساس نبوده و مقاومت مناسبی دارد، اما در مقایسه با گل لاله، حساسیت بیشتری دارد. در این صورت، ریشه‌های گل تا قبل از شروع سرما به‌اندازه کافی مقاوم می‌شوند.  گلدهی این گل نیز از اواسط فصل پاییز تا فصل بهار رخ می‌دهد.

نرگس شیپور بزرگ ( Large Cupped Daffodils)

نرگس شیپور بزرگ، در بین انواع گل نرگس، جزء مقاوم‌ترین نوع گل نرگس محسوب می‌شود. از کاربردهای آن می‌توان به کاشت گل نرگس در گلدان یا باغچه و زیباسازی فضا، استفاده در دسته‌گل، تزئین ماشین عروس نام برد. همچنین این نوع از گل نرگس شامل رنگ‌های صورتی، نارنجی، قرمز و زرد می‌باشد. هر شاخه از آن نیز حاوی یک گل است.

یک‌ گونه از انواع  گل نرگس شیپور بزرگ با عنوان N.slim Whitman شناخته می‌شود که برای کاشت مناسب است؛ زیرا در مکان‌های سایه‌دار نیز قابلیت رشد دارد. ارتفاع این گونه از گل نرگس نیز حدود 5 تا 20 سانتی‌متر می‌باشد.

نرگس شیپور کوچک ( Small cupped Daffodils)

یکی دیگر از انواع گل نرگس، گل نرگس شیپور کوچک است که با رنگ زیبای خود، به گلی بسیار متفاوت و خاص مبدل شده است. این گل عمری طولانی داشته و تا چندین سال می‌تواند به گل‌دهی ادامه دهد. هر ساقه نرگس شیپوری کوچک پرورش دهنده یک گل است و قد شیپور آن نیز  نسبت به گلبرگ‌ها کوتاه‌تر است. کاشت گل نرگس شیپور کوچک، اگر در فصل پاییز انجام شود می‌تواند بین 30 تا 35 سانتی‌متر رشد بنماید.

نرگس تازتا ( Tazetta Daffodils)

یکی دیگر از انواع گل نرگس، گل نرگس تازتا است که در هر ساقه خود، تعدادی گل کوچک تا متوسط و به میزان حداکثر 20 گل در هر ساقه دارد. رایحه این نوع از گل نرگس بسیار دلنشین است. این نوع گل در آب‌وهوای مرطوب - زمستانی و تابستانی خشک زندگی می‌کند.

نرگس تازتا معمولاً در اواسط بهار شکوفا می‌شود. با کاشت گل نرگس تازتا در شرایط مناسب از نظر خاک و آبیاری می‌توانید شاهد گلی با ارتفاع 15 تا 45 سانتی‌متر باشید. از زیباترین گونه‌های گل تازتا می‌توان آریل را نام برد که در شرایط مناسب تا 60 سانتی‌متر نیز رشد می‌نماید.

نرگس سه‌گانه (Triandrus Daffodils)

گل نرگس سه‌گانه که به‌عنوان اشک فرشته نیز شناخته شده است، حاوی حداقل 2 گل است که به هم گره‌خورده‌اند. گل نرگس سه‌گانه شبیه به گل فوشیا می‌باشد. گلبرگ‌های بیرونی این گل زیبا به سمت پایین خم شده‌اند و ظاهر زیبایی به آن داده‌اند. کاشت گل نرگس سه‌گانه برای سنگ‌فرش‌کردن باغچه و درست کردن دسته گل استفاده می‌شود.  این گل حدوداً به میزان 15 تا 35 سانتی‌متر رشد می‌کند و در مقابل حیوانات مصونیت خاص خود را دارد.

نرگس تاج شکافته ( Split corona Daffodils)

گل نرگس تاج شکافته، ظاهری متفاوت با سایر انواع گل نرگس دارد. بر خلاف سایر گل‌های نرگس، شیپور باز و آزاد دارد و شیپور میانی تا نیمه شکافته شده است. شکوفه‌ها نیز بزرگ و رو به ‌بالا هستند و این نوع از نرگس را به یکی از پر زرق و برق‌ترین گروه‌ها برای کاشت گل نرگس به‌صورت انبوه مبدل می‌کند. به دلیل ظاهر آن، گل نرگس تاج شکافته مقداری شبیه به گل ختمی است.

نرگس شاعری ( Poeticus Daffodils)

گل نرگس شاعری که به آن چشم قرقاول نیز می‌گویند، حاوی گلبرگ‌های سفیدی است که شیپور میانی زردرنگ آن مزین به نوار باریک قرمز شده است و بخش داخلی شیپور سبزرنگ است. بوی تندی داشته و جزء مقاوم‌ترین انواع گل نرگس است.

این نوع گل برای مناطق سردتر مناسب است و در باغچه به‌راحتی رشد می‌نماید. کاربرد دیگر آن در دسته‌گل است. گل‌دهی آن در اواخر بهار رخ می‌دهد. معمولاً در هر ساقه نیز حاوی یک گل می‌باشد.

نرگس وحشی ( Jonquilla Daffodils)

گل نرگس وحشی که از قرن 17 موردتوجه قرار گرفته است، یکی از انواع گل نرگس است که پیاز آن تطابق بسیار خوبی با محیط دارد و گل‌های بسیار خوش‌رنگ و جذابی را پدید می‌آورد. بر روی هر ساقه آن، حداقل 3 گل نرگس کوچک و بسیار خوش‌بو قرار دارد. شیپور آن معمولاً به‌اندازه نصف گلبرگ‌ها است.

می‌توان گل نرگس وحشی را در باغچه و گلدان کاشت و از گل‌دهی آن که در اواخر بهار رخ می‌دهد لذت برد. این نوع از گل نرگس به میزان 20 تا 45 سانتی‌متر نیز رشد می‌کند.

نرگس شیپوری پرپر ( Double Daffodils)

گل نرگس شیپوری پرپر، گلی بسیار عاشقانه و زیبا است و شبیه به گل رز است؛ زیرا به‌ جای شیپور، در مرکز این گل، چندین گلبرگ وجود دارد. هر ساقه این گل، حدوداً 20 عدد نرگس را نگه داشته است. از کاربردهای آن نیز سنگ‌فرش‌کردن باغچه است. همچنین این گل به طور معمول می‌تواند به میزان 30 تا 60 سانتی‌متر رشد کند.

نرگس شیپوری مینیاتوری ( Miniature Daffodils)

گل نرگس شیپوری مینیاتوری، یکی از انواع گل نرگس در اندازه کوچک است که می‌تواند حدود 10 تا 15 سانتی‌متر رشد کند. کاشت گل نرگس شیپوری مینیاتوری در باغچه‌های سنگی، بالکن (با نورگیر عالی) و حتی در گلدان امکان‌پذیر است و شما می‌توانید با کاشت گل نرگس مینیاتوری زیبایی خاصی را تجربه کنید.

یکی از گونه‌های گل نرگس شیپوری مینیاتوری نیز white petticoat می‌باشد که گل‌هایی به شکل زنگوله دارد و تعدادی گلبرگ سفید و نازک نیز بصورت ستاره در زیر آن قرار دارد.

کاشت گل نرگس

برای کاشت گل نرگس می‌بایست نکاتی را رعایت کنید تا شاهد گلدهی زیاد و کیفیت مناسب گل باشید. در این حالت، بهترین زمان کاشت گل نرگس، ماه‌های مرداد و شهریور است اما معمولاً تا پایان مهرماه نیز قابل‌کشت هستند. نکته اصلی در زمان کاشت گل نرگس این است که باید حدود 2 تا 4 هفته قبل از سرد شدن زمین باشد.

بهترین مکان‌ کاشت گل نرگس می‌تواند داخل باغچه، گلدان و یا حاشیه دیوار ‌باشد. بر خلاف گل مریم، اگر گل نرگس را در کنار هم بکارید مشکلی ایجاد نشده و باعث بهبود وضعیت رشد گل‌های نرگس نیز می‌شود. اما اگر دچار مریضی و افت شدند بهتر است از هم جدا شوند.

میزان دمای مورد نیاز جهت جوانه‌زنی گل نرگس حدود 15 تا 29 درجه سانتیگراد می‌باشد. اگر گل نرگس را در منزل بکارید، گل‌ها تنها یکبار تشکیل می‌شوند، در این صورت، پیازها باید حدوداً در دمای 6 تا 8 درجه سانتیگراد و به مدت 8 تا 10 هفته در تاریکی نگهداری شوند و تحت شرایط نور و یا تاریکی متناوب قرار گیرند. محل قرارگیری پیازها نیز باید عاری از گاز اتیلن باشد چرا که این گاز موجب عدم گل‌دهی گیاه می‌شود؛ بنابراین نباید آن را در یخچال حاوی سیب قرار دهید

کاشت گل نرگس در گلدان

جهت کاشت گل نرگس در گلدان، در ابتدا یک گلدان غیر سبک مانند گلدان سفالی یا گلدان پارچه‌ای با عمق 18 سانتی‌متر برای کاشتن پیاز گل نرگس انتخاب کنید (انتخاب گلدان سفالی سبک پیشنهاد نمی‌شود به دلیل آنکه ممکن است گل‌ها به یک طرف باز شوند).

 سپس اگر کف گلدان شما سوراخی برای خروج آب ندارد آن را برای کاهش آب اضافی سوراخ کنید. نیمی از گلدان باید شامل خاک باشد و پیاز گل نرگس نیز به گونه‌ای باشد تا دو سوم آن را خاک پوشانده باشد، نوک پیاز نیز باید به سمت بالا باشد تا بتواند برگ‌ها را به سمت بالا بفرستد.

سپس گلدان را آبیاری کنید به گونه‌ای که خاک گلدان خیس شود. در مکانی گرم و زیر نور خورشید یا لامپ رشد گیاه قرار دهید. پیازها باید قبل از کاشت به مدت 2 ساعت در آب ولرم قرار گیرند، اما دقت کنید تا فقط انتهای پیاز در آب قرار گیرد؛ زیرا در غیر این صورت پیاز پوسیده می‌شود.

کاشت گل نرگس در باغچه

در خصوص کاشت پیاز گل نرگس در باغ و باغچه نیز می‌بایست پیازهای بزرگ انتخاب کنید و اینکه خشک نباشند. برای کاشتن گل نرگس در باغچه، لازم است تا آنها را با فاصله‌ای حدود 15 سانتی‌متر از یکدیگر در خاک بکارید بطوریکه روی پیازها حداقل حدود 10 سانتی‌متر خاک قرار داشته باشد؛ اما به طور کلی پیازها باید در عمقی حدود 1.5 تا 5 برابر اندازه خودش در خاک قرار گیرد.

نکته دیگر اینکه قبل از کاشت، پیازهایی را که نرم یا اسفنجی حالت هستند را باید جدا کنید؛ زیرا احتمال بیمار بودن آنها وجود دارد. بعد از قرار دادن پیاز در خاک، آبیاری را به نحوی انجام دهید که خاک اطراف گیاه کاملاً مرطوب گردد. پس از کاشت گل نرگس در گلدان یا باغچه، بعد از گذشت 2 تا 3 هفته، پیاز رشد خود را شروع می‌کند.

شرایط نگهداری گل نرگس

در خصوص شرایط نگهداری گل نرگس، رعایت نکات ذیل حائز اهمیت می‌باشد:

نور مناسب گل نرگس

برای گل نرگس و جهت تکثیر آن، نور ترجیحاً زیاد و مستقیم خورشید نیاز است؛ اما با نور کم و همراه با سایه نیز می‌تواند رشد کند. هنگام گل‌دهی گیاه، می‌بایست گلدان را از زیر نور مستقیم خورشید خارج کنید. لازم به ذکر است درصورتی‌که مکان انتخابی شما جهت کاشت گل نرگس از نظر میزان نور مناسب نباشد، می‌توانید با خرید ال ای دی رشد گیاه نیاز نوری گل نرگس خود را تأمین نمایید.

دمای مناسب گل نرگس

 بهترین دما برای نگهداری گل نرگس دمایی مابین 10 تا 18 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. هرچند گل نرگس در دمای بالاتر هم می‌تواند زنده بماند؛ ولی این دما بهترین دما است و برای دماهای بالاتر از 24 درجه  بهتر است میزان رطوبت و یا آبیاری افزایش یابد. همچنین سعی کنید در نگهداری از گل نرگس آن را زیاد در دماهای متفاوت قرار ندهید تا گیاه بهترین عملکرد خود را داشته باشد.

میزان آبیاری

آبیاری فراوان برای گیاهی مانند گل نرگس ایده‌آل نیست و در صورت افراط در این امر، برگ‌هایش بزرگ شده و گل نمی‌دهد.  دلیل این امر این است که برای گل‌دهی نیاز است گل نرگس مقداری کم‌آبی را تجربه کند. اما نباید در این امر نیز افراط نمود.

همچنین در زمان گل‌دهی گل نرگس، می‌بایست گیاه را به‌اندازه کافی آبیاری کنید و آن را به هفته‌ای 2 تا 3 بار برسانید؛ اما در بعد از گل‌دهی آبیاری آن را هفته‌ای یک بار انجام دهید. البته بهترین معیار برای آبیاری زمانی است که بعد از گلدهی بگذاریم کمی خاک گیاه خشک شود و سپس آبیاری کنیم. پس در فرایند کاشت گل نرگس این نکات را نیز رعایت فرمایید.

خاک مناسب کاشت گل نرگس

گل‌های نرگس در بیشتر انواع خود قابلیت رشد در انواع خاک را دارند؛ اما بهترین خاک برای آنها، خاک حاصلخیز با زهکشی مناسب است که میزان بالایی پتاسیم و مقداری نیتروژن داشته باشد. نکته دیگر آن است که کاشت گل نرگس در خاک‌های سنگین مثل خاک رسی مانعی جهت رشد گیاه است پس نسبت به وضعیت خاک اطمینان حاصل فرمایید.

کود مناسب گل نرگس

در صورتیکه گل نرگس شما رشد کافی ندارد، باید از کودی با درصد نیتروژن کم و پتاسیم بالا استفاده کنید. بهترین کود برای گل نرگس، شاید کود ارگانیک گرانول (کود آلی) با  NPK 4-10-6  باشد که مقدار مناسبی پتاسیم و نیتروژن در خود دارد. شما می‌توانید از این کود سه بار در سال آن هم بیشتر در زمان گلدهی استفاده نمایید.

انواع کود ارگانیک و غیر ارگانیک مناسب گل نرگس را از فروشگاه ایران گرولایت خریداری کنید.

ویژگی‌های درمانی گل نرگس

کاشت گل نرگس، علاوه بر زیبایی و بوی خوشی که با خود به همراه دارد، از ویژگی‌های درمانی نیز برخوردار است که در این بخش ذکر می‌کنیم. گل نرگس حاوی ماده‌ای با عنوان گالان است که باعث بهبود وضعیت آلزایمر می‌شود.

درمان افسردگی یکی دیگر از مهم‌ترین خواص گل نرگس می‌باشد و مصرف این گل، میزان مناسبی از انرژی مثبت را در فرد ایجاد می‌کند. همچنین رشد سلول‌های سرطانی نیز به‌وسیله این گل متوقف می‌شود؛ زیرا به گفته محققان، گل نرگس حاوی نوعی آلکالوئید (نوعی ترکیب شیمیایی آلی و به‌صورت بازی است که دارای ترکیبات نیتروژنی می‌باشد.) است که موجب کنترل رشد بی‌رویه سلول‌های سرطانی می‌شود. این نوع آلکالوئید با عنوان haemanthamine در گل نرگس زرد وجود دارد.

آسم نیز از بیماری‌هایی است که می‌توان با مصرف جوشانده گل نرگس، آن را درمان کرد. لازم به ذکر است که مصرف نرگس با عسل می‌تواند کرم‌های معده‌ای را از بین ببرد. رایحه گل نرگس نیز می‌تواند محیط را ضدعفونی کند و گرفتگی بینی و سردرد را نیز رفع کند.

از نظر خواص فیزیکی نیز، کاشت گل نرگس و بهره‌‌ بری از آن می‌تواند به رشد موها کمک بنماید بدین صورت که این گل را به همراه ساقه در آب بجوشانید و با آن، سرخود را ماساژ دهید و به مدت 10 دقیقه صبر کنید و سپس آبکشی نمایید. همچنین این گل در درمان خون‌مردگی و کوفتگی مؤثر می‌باشد. مادران شیرده که مشکل سفتی شیر را دارند، با ترکیب گل نرگس و عسل و مالیدن و ماساژ سینه‌ها این مشکل را رفع کنند. روغن گل نرگس که برای مصارف و درمان‌های موضعی کاربرد دارد نیز در درمان مشکل مثانه مؤثر بوده و منافذ بسته پوست را باز می‌کند تا شادابی به پوست بازگردد.

آیا گل نرگس، سمی است؟

در کنار ویژگی‌های درمانی گل نرگس، باید این نکته را نیز ذکر کنیم که گل نرگس به دلیل آنکه حاوی اسید اگزالیک می‌باشد برای حیوانات سمی است. همچنین پیازها و برگ‌های گل نرگس سمی است و اگر خورده شوند سبب مسمومیت فرد می‌شوند. در این حالت علائمی مثل تهوع و اسهال از عوارض شایع این گل می‌باشد. پس در نتیجه اگر حیوان خانگی در خانه نگهداری می‌کنید در کاشت گل نرگس جانب احتیاط را رعایت فرمایید و آن را در بخش‌های غیر قابل دسترس برای آن‌ها نگهداری کنید.