نگهداری یوکا

گیاه یوکا، گیاهی مقاوم و همیشه سبز و زیبا با برگ های شمشیری شکل و تیز می باشد. یوکا جز گیاهان زینتی است که نیاز به آبیاری کمی دارد. برای کسانی که در نگهداری گیاهان مبتدی هستند، یوکا گیاه مناسبی به حساب می آید. میوه این گیاه خاصیت درمانی دارد.

نگهداری یوکا ساده بوده و به راحتی می‌توان آن را در داخل گلدان و (منزل) آپارتمان، محیط های کاری، راهروها یا بیرون از خانه نگهداری و پرورش داد. در این مقاله به بررسی و طرز نگهداری از یوکا بصورت کامل خواهیم می پردازیم؛ با ما همراه باشید.

یوکا

گیاه زینتی یوکا بومی مناطق آمریکای مرکزی و جنوبی است و از خانواده لیلیانسه می باشد. معمولاً در مناطق کویری و خشک این گیاه رشد می کند و به دو دسته یوکای فضای سبز و یوکای آپارتمانی تقسیم میشود و از نظر ظاهر کاملاً شبیه هم هستند. گیاه یوکا همیشه سبز بوده و رشد خیلی کمی دارد. تاکنون بیش از ۴۰ گونه گیاه یوکا شناسایی شده است.

برگهای یوکا تیز و کشیده و شمشیری مانند است و در جوانی روشن و نرم هستند و با بالا رفتن سن گیاه، برگهای آن تیره و خشن می شود. ساقه گل دهنده یوکا در گیاه بالغ هر چند سال یکبار ظاهر می‌شود و گلهای سفید رنگ، واژگون مانند و زنگوله ای مانند می دهد. به این گیاه در ایران گیاه زنگوله ای هم گفته می‌شود. فصل رشد انواع این گیاه مانند یوکا تنه درختی در تابستان و بهار می باشد و بهترین زمان گل دادن گیاه یوکا از اواسط بهار تا اواسط تابستان می باشد. گیاه یوکا آپارتمانی یا تنه درختی قابلیت تحمل سرما را ندارد و نسبت به سرما حساس است.

یوکا تنه درختی در مکانی قابل نگهداری است که نور خوبی دارد. اگر میزان نور مورد نیاز در آپارتمان کم می باشد، می توانید از لامپ مخصوص رشد گیاه برای نگهداری آن استفاده کنید. تکثیر گیاه یوکا راحت می باشد و می توان به روشهای مختلف آن را تکثیر کرد. از نکات مهم در نگهداری یوکا، سمی بودن شیرابه آن است و خوردن تمام قسمت های آن برای حیوانات خانگی( سگ و گربه) و کودکان خطرناک است و باعث ایجاد آلرژی، حساسیت و خارش می شود، لذا از دسترس کودکان و سگ و گربه دور نگه دارید. همچنین هنگام هرس و تکثیر گیاه یوکا از دستکش استفاده کنید.

شرایط نگهداری یوکا

 همانطور که گفته شد، نگهداری گیاه یوکا بسیار آسان است به همین دلیل برای کسانی که با نگهداری گل و گیاه آشنایی کمی دارند، می توانند به راحتی گیاه یوکا را نگهداری و پرورش دهند. از گیاه زینتی یوکا می توان در آپارتمان، انواع محیط کار و بیرون از منزل نگهداری کرد. در زیر به شرایط نگهداری یوکا مانند آبیاری، نور مورد نیاز، خاک و غیره خواهیم پرداخت.

آبیاری

گیاه یوکا بیشتر در مناطق کویری و خشک رشد می‌کند، پس آبیاری زیاد را دوست ندارد و آبیاری بیش از حد، باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیاه می‌شود. در فصل رشد گیاه یوکا یعنی در بهار و تابستان، می توانید تا 1 روز در هفته آن را آبیاری کنید و در فصل پاییز و زمستان میزان آبیاری را کم کرده و حدود 14تا 21 روز یکبار آن را آب دهید.

بهترین زمان برای آبیاری یوکا هنگامی است که خاک گلدان تا عمق 5سانتیمتری خشک شده باشد. از گلدانی برای یوکا استفاده کنید که زهکشی مناسبی داشته باشد و آب اضافی را خارج کند. نکته دیگر هنگام آبیاری یوکا، دقت کنید آب بر روی برگهای آن ریخته نشود.

دما

گیاه یوکا در برابر گرما و دما مقاوم است و تحمل دمایی بالایی دارد. بهترین دما جهت نگهداری یوکا بین 13 تا 27 درجه سانتیگراد است و کمترین دمایی که این گیاه می تواند تحمل کند، 8 درجه سانتیگراد است. اگر در زمستان گیاه یوکا را بیرون از خانه نگهداری می کنید، آن را به داخل بیاورید. در تابستان که دمای هوا به حدود 40 درجه سانتیگراد می رسد، گیاه یوکا تان را به فضای خنک تر جابجا کنید و با اسپری آب آن را غبار پاشی کنید.

نور 

گیاه یوکا، نیاز به نوری غیرمستقیم و کامل دارد. البته در گونه یوکا درختی میزان نور مورد نیاز گیاه به طور متوسط می باشد. این گیاه حداقل 6 ساعت نور لازم دارد و اگر مقدار نور تامین شده کمتر از این مقدار باشد،  باعث کمرنگ شدن برگهای زیبای یوکا می‌شود. همچنین نور زیاد و مستقیم، باعث سوختگی یا ریزش برگ های یوکا می شود. پس فراهم کردن نور کافی و مناسب از دغدغه های گیاه یوکا است.

بهترین روش برای تأمین نور مورد نیاز گیاه یوکا، استفاده از لامپ مخصوص رشد گیاه است. استفاده از لامپ مخصوص رشد گیاه، از این لحاظ مهم است که در روزهای گرم تابستان که نور شدید است باعث می‌شود که گیاه دچار، ریزش و یا سوختگی برگها نشود و از طرفی اگر نور محیط کافی نباشد باعث می‌شود که برگهای پایین گیاه زرد نشود.

نکته ای مهم درباره نگهداری گیاه یوکا این است، اگر قصد دارید گیاه را از محیط کم نور به محیط پرنور منتقل کنید، باید به تدریج این کار را انجام دهید زیرا ممکن است در ناحیه پشت برگها، لکهای سفید رنگی تشکیل شود.یک از نورهای مناسب برای تامین نیاز نوری این گیاه پنل رشد گیاه میباشد که در انواع مختلف بسته به شرایط گیاه شما عرضه میگردد.

خاک

گیاه یوکا به خاکی سبک با زهکشی خوب احتیاج دارد. اما اگر زهکشی خاک خوب نباشد، باعث می شود تا آب اضافی اطراف ریشه جمع شود و باعث پوسیدگی آن شود. مخلوط های مختلفی از خاک، برای رشد و نگهداری گیاه یوکا استفاده می شود که در زیر به آنها اشاره می کنیم و شما می توانید یکی از این موارد را به عنوان خاک مناسب برای گیاه یوکا تان انتخاب کنید:

• ترکیبی از دو قسمت شن و سه قسمت پیت ماس و یک قسمت پرلیت
• مخلوط شن و ماسه و پرلیت
• مخلوطی از خاک باغچه، پرلیت و پیت ماس

معمولاً اضافه کردن پرلیت باعث می شود که زهکشی خاک بهتر شود. برای یوکا تنه درختی بهتر است از خاک لومی(مخلوطی از شن، رس و مواد آلی)  و پرلیت استفاده شود.

رطوبت

گیاه یوکا نسبت به خشکی و محیطی با رطوبت کم مقاوم است. این گیاه تا رطوبت ده درصد را تحمل کند. گیاه یوکا را می توان در رطوبت اتاق نگهداری و پرورش داد. 

کوددهی

گیاه یوکا به دلیل اینکه رشد کندی دارد، نیاز به کود خاصی ندارد. در فصل رشد یوکا یعنی در بهار و تابستان برای رشد سریع و پررنگ بودن برگ ها، باید ماهانه به آن کود داده شود و می توانید از کودهای کاملی مانند کود 36-12-12 یا  کود 20-20-20 استفاده کنید. جهت استفاده از این کودها، به اندازه نصف دستور نوشته شده بر روی آن رقیق کنید و سپس از آن برای کوددهی استفاده کنید و قبل از کود دادن به گیاه، ابتدا سطح خاک را آبیاری کنید. در زمستان نیز هر دو یا سه ماه یکبار می توانید به گیاه کود دهید.

کوددهی بیش از حد باعث می‌شود که لکه های قهوه ای رنگ بر روی آن ایجاد شود و در نهایت موجب ریزش برگ‌ها و زرد شدن برگهای پایینی گیاه می شود. اگر کوددهی به گیاه را بیش از این مقدار انجام داده‌اید، گلدان یوکا را به سینک منتقل کنید و خاک گیاه را شستشو دهید تا نمک‌های اضافی کود شسته شود و سپس از خاک تمیز و تازه برای کاشت گیاه یوکا استفاده کنید.

هرس کردن یوکا

گیاه یوکا نیاز به هرس خاصی ندارد، اما برای زیباتر شدن گیاه یوکا در آپارتمان و اینکه به صورت ساقه ای باشد که در انتهای آن دسته ای برگ قرار دارد، لازم است که برگ های زرد و مسن پایین ساقه را به کمک قیچی تیز و استریل جدا کنید.

تمیز کردن برگهای یوکا

برای تمیز کردن برگهای یوکا، می توانید از اسفنج  و یا یک دستمال نرم و مرطوب استفاده کنید و به هیچ وجه از براق کننده های شیمیایی، برای تمیز کردن برگهای یوکا استفاده نکنید.

تعویض گلدان یوکا

همانطور که گفته شد، رشد گیاه یوکا کند است و نیاز به تعویض گلدان به طور سالانه ندارد و می توان هر دو یا سه سال یکبار گلدان آن را عوض کرد. بهترین زمان برای تعویض گلدان فصل بهار است. یکی از علایمی که نشان دهنده زمان تعویض گلدان یوکا است، زمانی است که ریشه های گیاه از گلدان خارج شده باشد. ولی به طور سالانه خاک گلدان یوکا را عوض کنید و اگر امکان تعویض خاک گلدان به طور کامل نبود، خاک های سطحی گلدان را عوض کنید.

روش های تکثیر گیاه یوکا

تکثیر گیاه یوکا نسبتاً راحت بوده و می توان آن را در منزل انجام داد. برای تکثیر یوکا روش های مختلفی وجود دارد. تکثیر این گیاه را می توان از طریق قلمه ساقه، تکثیر با بذر، تقسیم ریزوم و استفاده از پاجوش های گیاه مادر انجام داد.

یکی از شرایط لازم جهت رشد پس از تکثیر گیاه یوکا، قرار دادن آن در نور کامل و غیرمستقیم خورشید است و اگر این شرایط برای رشد گیاه فراهم نشود، امکان اینکه گیاه به خوبی رشد و تکثیر شود به حداقل می رسد. اگر امکان تامین نور مناسب و کافی جهت رشد گیاه فراهم نباشد، می توان از لامپ مخصوص رشد گیاه یوکا استفاده کرد. این لامپهای رشد، نور کافی و مناسب را به طور یکنواخت در اختیار گیاه یوکا قرار می دهد.

نکته ای دیگر هنگام تکثیر یوکا باید به خاطر داشته باشید که شیرابه این گیاه سمی بوده و موجب حساسیت و خارش می شود پس حتماً از دستکش استفاده کنید. در زیر به هر یک از روش های تکثیر یوکا خواهیم پرداخت:

 تکثیر گیاه یوکا از طریق قلمه ساقه

تکثیر به کمک قلمه ساقه، یکی از ساده‌ترین راه‌های تکثیر گیاه یوکا می باشد. بهتر است که قلمه را از نواحی جوان ساقه گیاه تهیه کنید. این قلمه آسان تر از قلمه های که در قسمت پایین ساقه است، ریشه می دهد. حدود ۱۰ سانتیمتر از ساقه یوکا که دارای برگ است را برای قلمه گرفتن استفاده کنید. برای جدا کردن قلمه از ساقه، از چاقوی تیز و استریل استفاده کنید.

قبل از کاشت قلمه ها در خاک، آنها را به مدت ۳ الی ۴ روز در فضایی خنک، خشک و تاریک قرار دهید. این کار باعث می شود که قلمه ها ریشه زایی بهتری داشته باشد. بعد از این چند روز، انتهای قلمه ها را در هورمون ریشه زایی فرو ببرید تا رشد ریشه ها سریعتر شود. برای کاشت قلمه‌ها بهتر است از خاک سبک با ترکیب پرلیت و خاک گلدان استفاده کنید. بعد از دو هفته ریشه ها شروع به رشد می کند و 6 تا 8 هفته ریشه های گیاه یوکا زیاد شود و سپس می‌توانید آن را به گلدان بزرگتر منتقل کنید.

تکثیر گیاه یوکا از طریق بذر

روش دیگر تکثیر گیاه یوکا استفاده از بذر می باشد. برای اینکه بذر یوکا رشد خوبی داشته باشد، ابتدا بر روی بذر به کمک کاغذ سنباده یا سوهان، خراشی ایجاد کنید و آن را در گلدانی با زهکشی خوب بکارید و در معرض نورمناسب، همانطور که گفته شد قرار دهید. حدود یک الی دو هفته خاک را آبیاری کنید تا زمانی که جوانه کوچکی بزند. اگر در طی این مدت جوانه نداد، اجازه دهید خاک کاملاً خشک شود و دوباره آن را آبیاری کنید.

تکثیر گیاه یوکا از طریق پاجوشهای گیاه مادر

یکی از دیگر از راههای تکثیر یوکا، استفاده از پاجوش های گیاه یوکای مادر است. منظور از پاجوش، گیاهان کوچکی هستند که کنار گیاه مادر رشد می کند. برای جدا کردن پاجوش های گیاه یوکا، ابتدا گیاه مادر را از گلدان خارج کنید. خاک آن را جدا کرده و آرام به طوری که ریشه گیاه آسیب نبیند. سپس به وسیله چاقوی تیز و استریل پاجوش ها را جدا کنید و آن را در خاک گلدان مناسب بکارید. از پاجوشهایی که حداقل چهار برگ دارند برای تکثیر یوکا استفاده کنید.

تکثیر گیاه یوکا از طریق ریزوم های زیرزمینی گیاه

روش دیگر تکثیر یوکا از طریق تقسیم ریزوم های زیر زمینی گیاه می باشد. ریزوم هایی را به قطعات ۸ سانت برش داده و در بستر شنی کم عمق قرار دهید، سپس آن را در روی محیط گرم و نور مناسب و کافی قرار دهید. بعد گیاه را آبیاری کنید و پس از ریشه دادن آن را به گلدانی با خاک مناسب منتقل کنید.

بیماری های و مشکلات گیاه یوکا

گیاه یوکا مانند هر گیاه دیگری ممکن است دچار مشکلاتی شود، در این قسمت به مشکلات احتمالی که ممکن است برای گیاه یوکا رخ بدهد، می‌پردازیم:

علت زرد شدن برگهای پایینی گیاه یوکا

 این مشکل زمانی پیش‌ می آید که گیاه نور کافی دریافت نمی کند. در اینصورت گیاه یوکا را به مکانی با نور بیشتر جابجا کنید. در صورت عدم دسترسی به نور کافی، از لامپ مخصوص رشد گیاه یوکا استفاده کنید.

رنگ پریدگی برگهای یوکا

 این مشکل به دلیل زیاد بودن و استفاده از نور مستقیم خورشید ایجاد می‌شود و باعث می‌شود که به برگها و ریشه های گیاه یوکا آسیب وارد شود.

علت کوچک و روشن شدن برگ های یوکا

این مشکل زمانی ایجاد می شود که مواد مغذی در خاک کم باشد، در اینصورت به گیاه یوکا کود مناسب بدهید. عامل دیگری که باعث ایجاد این مشکل می شود، سرمای بیش از حد است.

سیاه شدن و پوسیدگی برگهای گیاه یوکا

این مشکل هنگامی رخ می دهد که گیاه یوکا را بیش از حد آبیاری کرده اید. برای رفع این مشکل اجازه دهید سطح خاک کامل خشک شود. می توانید در روی خاک با خودکار یا هر وسیله ای، سوراخهایی ایجاد کنید تا قسمتی از رطوبت اطراف ریشه گیاه یوکا تبخیر شود.

پوسیدگی ساقه گیاه یوکا

 به دلیل آبیاری زیاد و نبود زهکشی مناسب گلدان، ممکن است گیاه یوکا دچار بیماری های قارچی شده و کم کم ساقه و ریشه پوسیده شود. در بعضی از موارد، وجود باکتری می تواند باعث ایجاد این مشکل و بوی  ناخوشایند  در اطراف گیاه شود. برای جلوگیری از این مشکل از خاک مناسب و گلدان های استریل استفاده کنید.

وجود لکه های قهوه ای بر روی برگهای یوکا

این مشکل به دلیل بیماری های قارچی رخ می دهد، در صورت مشاهده لکه های قهوه ای بر روی برگها، آنها را قطع کنید و محل قطع کردن و کل گیاه یوکا را قارچ کش بپاشید. در صورت عدم دسترسی به قارچ کش، می توانید از مخلوط آب و مایع ظرفشویی استفاده کنید.

لکه های زرد و نارنجی بر روی برگهای یوکا

این مشکل ناشی از بیماری قارچی بر روی برگهای یوکا است و منجر به ایجاد زخم هایی بر روی برگ گیاه یوکا می شود. رنگ زخم می تواند متفاوت باشد. اما بیشتر این مشکل در برگهای مسن رخ می دهد. از قارچ کش مناسب برای از بین بردن این بیماری استفاده کنید.

وجود لکه های خاکستری رنگ بر روی برگهای یوکا

یکی از مشکلات رایجی که در گیاه یوکا ممکن است پیش بیاید، ایجاد لکه های رنگ خاکستری در حاشیه کنار برگ به دلیل آبیاری کم و خشکی بیش از حد هوا می باشد و به مرور باعث از بین رفتن گیاه می شود. در این صورت گیاه را به مکانی با تهویه مناسب منتقل کنید و هنگام آبیاری گیاه مراقب باشید، آب بر روی برگ ها ریخته نشود.

آفت شپشک آرد آلود بر روی برگهای گیاه یوکا

یکی از آفات گیاه یوکا، شپشک آرد آلود می باشد که باعث کاهش رشد و همینطور زردی و ریزش برگها می شود. برای رفع این مشکل، می توانید از اسپری حشره کش استفاده نمایید.

 ایجاد سفیدک روی برگهای یوکا

اگر یوکا در محیطی سرد و با رطوبت بالا قرار گیرد، بر روی برگها کپک های سفید و خاکستری ایجاد می شود.
این کپک ناشی از نوعی قارچ به نام بوتری تیس می باشد. برای رفع این مشکل گیاه یوکا را در محیط گرم و خشک قرار دهید، میزان آبیاری را کاهش دهید و از قارچ کش مناسب استفاده نمایید.

سوالات متداول نگهداری یوکا

1- چرا برگهای یوکا زرد میشود؟

 این مشکل زمانی پیش‌ می آید که گیاه نور کافی دریافت نمی کند. در اینصورت گیاه یوکا را به مکانی با نور بیشتر جابجا کنید. در صورت عدم دسترسی به نور کافی، از لامپ مخصوص رشد گیاه یوکا استفاده کنید.

2- آیا گیاه یوکا سمی است؟

از نکات مهم در نگهداری یوکا، سمی بودن شیرابه آن است و خوردن تمام قسمت های آن برای حیوانات خانگی( سگ و گربه) و کودکان خطرناک است و باعث ایجاد آلرژی، حساسیت و خارش می شود، لذا از دسترس کودکان و سگ و گربه دور نگه دارید. همچنین هنگام هرس و تکثیر گیاه یوکا از دستکش استفاده کنید.