راهنمای جامع نگهداری از برگ بیدی

برگ بیدی بنفش یا گل چشم آهویی، یکی از گیاهان زیبا و جذاب برای نگهداری در آپارتمان، محیط کار و ... می باشد. برگ بیدی سرعت رشد خوبی دارد و برگهای آن زیبا و طرح دار است و می‌تواند در طول سال گل بدهد. گلهای زیبای آن صورتی و سفید است و رونده بودن گیاه برگ بیدی بنفش (گل چشم آهویی) باعث می‌شود که از آن برای گلدان های آویزان، طاقچه و لبه تراس استفاده شود.

از گیاه برگ بیدی بنفش (گل چشم آهویی) به عنوان گیاهی که توانایی تصفیه هوا را دارد، می توان در محیط های مختلف مانند محیط کار و ادارات و یا اتاق خواب استفاده کرد. در این مقاله سعی داریم با شرایط نگهداری از گیاه برگ بیدی بنفش، قلمه زدن برگ بیدی، مشکلات گیاه برگ بیدی و غیره بیشتر آشنا شویم، با ما همراه باشید.

برگ بیدی بنفش

نام علمی گیاه برگ بیدی بنفش Tradescantia albiflora، و از خانواده Commelinaceae می باشد. همچنین گل چشم آهویی نام دیگر این گیاه است. این گیاه بومی آمریکای جنوبی است و حدود 60 گونه از این گیاه شناسایی شده و معروفترین گونه برگ بیدی، زبرینا می باشد.

گیاه برگ بیدی بنفش (گل چشم آهویی) رشد سریعی دارد و مانند گیاهان علفی رشد می کند. رشد این گیاه به صورت طولی و با افزایش تعداد برگهای گیاه می باشد.

اگر شرایط نگهداری برگ بیدی (گل چشم آهویی) نامناسب باشد، گیاه به صورت ساقه ای رشد می کند و ظاهری نامناسب پیدا می کند و باید حتماً هرس شود.

برگ بیدی گیاهی مقاوم بوده ولی نسبت به سرمای زیاد، حساس است. برگ بیدی (گل چشم آهویی) جز گیاهان تصفیه کننده هوا است و توانایی تولید اکسیژن در محیط را دارد، همین عامل باعث شده به عنوان گیاهی محبوب بین دوستداران گل و گیاه آپارتمانی باشد.

در محیط کار، ادارات، خانه و در اتاق خواب می توان علاوه بر زیبایی این گیاه، از خاصیت تصفیه کنندگی آن نیز استفاده کرد. به گیاه برگ بیدی بنفش (گل چشم آهویی)، گیاه اینچی نیز گفته می شود؛ چرا که اگر شرایط نگهداری این گیاه فراهم باشد، هفته ای یک اینچ یا حدوداً سه سانتیمتر رشد می کند.

برگ های این گیاه تخم مرغی شکل، پهن و بدون دم برگ است و در ایران به رنگهای سفید، سبز، صورتی و بنفش یافت می شود. متداول‌ترین گونه‌های برگ بیدی در ایران با برگهایی به رنگ سبز روشن با نوارهای سفید و یا رنگ بنفش با طرح های صورتی می باشد. معمولاً برگ بیدی بنفش و صورتی محبوبیت زیادی دارد. این گیاه زیبا در تمام طول سال، به خصوص از اواسط بهار تا اواسط تابستان گل می دهد و گلهای آن به رنگ های سفید و صورتی است.

تکثیر برگ بیدی بسیار راحت بوده و تا 8 گلدان در سال می توان آن را تکثیر کرد. برگ بیدی در گلدان های آویزی و بر روی تراس یا بر روی طاقچه می‌تواند به راحتی رشد کند و زیبایی دو چندان به محیط اطرافش بدهد.

شرایط نگهداری از برگ بیدی بنفش

شرایط نگهداری برگ بیدی (گل چشم آهویی) بسیار راحت است و خیلی ساده تر از چیزی است که فکرش را بکنید. با فراهم کردن شرایط مورد نیاز این گیاه، می توان به راحتی از برگ بیدی نگهداری کرد. در زیر به شرایط نگهداری برگ بیدی مانند آبیاری، نور مورد نیاز، رطوبت، خاک و غیره خواهیم پرداخت.

آبیاری

گل چشم آهویی رطوبت و آب را دوست دارد ولی آبیاری بیش از حد به گیاه صدمه می زند. بهترین زمان برای آبیاری، هنگامی است که خاک گلدان تا عمق ۲ الی ۳ سانتی متری خشک باشد و سپس اقدام به آبیاری کرد. معمولاً گل چشم آهویی در تابستان هفته ای سه بار نیاز به آبیاری دارد و میزان آبیاری در زمستان برای این گیاه کمتر می شود.

نور

 گل چشم آهویی به نور متوسط و غیرمستقیم خورشید احتیاج دارد. این گیاه به طور متوسط بین 5 الی 7 ساعت در روز به نور خورشید نیاز دارد. در صورت عدم دریافت نور کافی، طرح های زیبای روی سطح برگ به مرور کمرنگ می‌شود. همچنین نور کم منجر به این می‌شود که گیاه رشد علفی پیدا کند، در این صورت فاصله برگ ها از همدیگر زیاد می شود.

نور مستقیم و به میزان زیاد، منجر سوختگی برگ های گیاه می شود؛ در نتیجه گیاه برگ بیدی را در مجاورت پنجره های جنوبی قرار ندهید. البته مقدار کم تابش مستقیم نور خورشید، برگ بیدی را اذیت نمی‌کند. اگر تأمین نور غیرمستقیم برای گیاه برگ بیدی میسر نبود، بهترین کار استفاده از لامپهای مخصوص رشد گیاهان برای تأمین نور مورد نیاز گیاه برگ بیدی است.

دما

گل چشم آهویی نسبت به گرما و افزایش دما نسبتاً مقاوم است، اما نسبت به سرما حساس است. برگ بیدی (گل چشم آهویی) را می توان تا دمای 30 درجه سانتیگراد نگهداری کرد؛ ولی بهترین دما جهت نگهداری آن بین 18 تا 23 درجه سانتی‌گراد است و می توان آن را در دمای معمولی اتاق به راحتی نگهداری کرد.

مقاومت گیاه برگ بیدی نسبت به سرما کم است و کمترین دمایی که می تواند تحمل کند 10 درجه سانتی‌گراد است. گل چشم آهویی را در تابستان و بهار، حتی می توان در تراس و یا پشت پنجره نگهداری کرد اما برای نگهداری از برگ بیدی در زمستان، حتماً گیاه را به داخل منزل و فضای گرم‌تر منتقل کنید.

رطوبت

برگ بیدی رطوبت را دوست دارد و رطوبت بالا باعث رویش سریع و پهن شدن برگ‌های آن می شود. این گیاه به رطوبت حدود 70 تا 90 درصد احتیاج دارد اما در رطوبت معمول اتاق هم می تواند رشد خوبی داشته باشد.

رطوبت بالاتر باعث می‌شود که رشد آن سریع تر باشد. برای تأمین رطوبت مورد نیاز گل چشم آهویی می توانید از غبار پاشی، دستگاه رطوبت ساز و یا از جزیره استفاده کنید. برای ساخت جزیره، ابتدا در زیر گلدانی سنگریزه بریزید و روی آن کمی آب بریزید، به طوری که کفی زیر گلدان خیس نباشد. اگر برای تأمین رطوبت از دستگاه رطوبت ساز استفاده می کنید، آن را در فاصله 3 الی 4 متری از گلدان برگ بیدی تان قرار دهید.

خاک

گیاه برگ بیدی به خاکی تقریباً سبک و با زهکشی مناسب احتیاج دارد. اگر خاک برگ بیدی زهکشی خوبی نداشته باشد، باعث می‌شود که آب درون گلدان و اطراف ریشه بماند و ریشه گیاه دچار پوسیدگی شود.

پس از خاکی برای گل چشم آهویی استفاده شود، که آب را عبور دهد و به مقدار کمی آب را در خود نگه دارد. از مخلوط‌ خاک‌های مختلف می‌توان به عنوان خاک برگ بیدی استفاده کرد، در زیر چند نمونه از این مخلوط خاک‌ها را معرفی می کنیم:

•  مخلوطی از خاک باغچه، ماسه و خاک برگ
• خاک ویژه گیاهان تزیینی
• مخلوط کمی شن و ماسه همراه با خاک گلدان معمولی

معمولاً بیشتر از مخلوط خاک باغچه و ماسه و خاک برگ به عنوان خاک مناسب جهت نگهداری و پرورش گل چشم آهویی استفاده می شود. اگر می خواهید که خاک گلدان برگ بیدی تان مغذی تر و قوی تر باشد می توانید کمی پیت ماس یا کوکوپیت به خاک آن اضافه کنید.

تعویض گلدان برگ بیدی

همانطور که قبلاً اشاره شد، گل چشم آهویی رشد سریعی دارد و به سرعت برگ و ریشه می دهد. لازم است برای رشد بهتر آن، سالانه گلدان و خاک گلدان آن را عوض کنید. هنگام تعویض گلدان برگ بیدی مراقب باشید که به ریشه گیاه، آسیبی نرسد.

یکی از نشانه‌های زمان تعویض گلدان، هنگامی است که ریشه های برگ بیدی از خاک خارج شده باشد در این صورت حتماً گیاه را به گلدان بزرگ‌تر منتقل کنید و نکته مهم در انتخاب گلدان این است که اندازه گلدان مناسب باشد. استفاده از گلدان بیش از حد بزرگ، باعث می‌شود که انرژی گیاه به جای رشد برگ‌ها، صرف ریشه زنی شود.

تمیز کردن برگ‌های برگ بیدی

اگر برای تأمین رطوبت برگ بیدی از اسپری آب استفاده می کنید، برگ‌های این گیاه نیاز به تمیز کردن ندارد. برای تمیز کردن برگهای برگ بیدی از دستمال نرم استفاده کنید و به هیچ عنوان از براق کننده‌های شیمیایی استفاده نکنید و به جای آن، از محلول رقیق شیر و آب برای تمیز کردن برگهای برگ بیدی تان کمک بگیرید.

کوددهی برگ بیدی

 انواع گیاه برگ بیدی مانند برگ بیدی بنفش و برگ بیدی صورتی به دفعات زیاد به کوددهی احتیاج ندارند و اگر خاکی که انتخاب می‌کنید غنی باشد، نیازی به کود دادن به گیاه ندارید. اما برای تقویت بهتر می توانید هر ماه یکبار در بهار و تابستان از کود استفاده کنید و کوددهی را در فصل پاییز و زمستان تا جایی که می توانید کاهش بدهید. یکی از نکات مهم در مورد کود دادن به برگ بیدی این است که ابتدا خاک را آبیاری کنید تا سطح آن خیس باشد و سپس به گیاه کود بدهید.

توصیه می شود از کود مایع برای کوددهی برگ بیدی استفاده شود و در صورت عدم دسترسی به کود مایع می توانید از کود جامد ولی به مقداری کم استفاده کنید. بهترین کود مایع برای گیاه برگ بیدی، کود 20-20-20 می باشد. کود 20-20-20، میزان پتاس آن زیادی دارد و برای رشد برگهای گیاه برگ بیدی مفید است.

روش استفاده از کود مایع به این صورت است که به اندازه نصف مقداری که در دستور آن ذکر شده است، آن را رقیق کنید و به گیاه کود بدهید. کوددهی بیش از حد موجب از بین رفتن طراحهای زیبای روی سطح برگ گیاه می‌شود و باعث نرسیدن آب به میزان کافی به ریشه های گیاه می شود، در این صورت با وجود آبیاری منظم گیاه برگ بیدی، گیاه همیشه تشنه است.

هرس کردن برگ بیدی

همانطور که قبلاً گفته شد، برگ بیدی رشد سریعی دارد و حتما باید هرس شود زیرا بعد از مدتی ساقه ها و برگهای آن ظاهری زشت و نازیبا به گیاه و محیط می دهد و همینطور انرژی گیاه به جای رویش برگها، صرف رشد ساقه ها و شاخه های اضافی می شود.

همچنین ممکن است با بالا رفتن سن گیاه برگ بیدی، برگهای آن قهوه ای شود. پس لازم است هر چند وقت یکبار گیاه را هرس کنید. در هر بار هرس کردن، حداقل ۲۵ درصد ساقه های گیاه برگ بیدی و شاخه و برگهای اضافی و مرده را با قیچی یا کاتر تیز و استریل ببرید.

تکثیر گیاه برگ بیدی

تکثیر برگ بیدی (گل چشم آهویی) بسیار آسان است و می توان سالانه تا هشت گلدان از گیاه برگ بیدی را تکثیر نمود. تکثیر برگ بیدی را می توان از طریق قلمه زنی در آب و خاک و یا تقسیم بوته انجام داد. تکثیر از طریق قلمه زنی، در برگ بیدی بنفش نسبت به سایر گونه های برگ بیدی سریع‌تر جواب می دهد.

قلمه زدن برگ بیدی بنفش در خاک

برای تکثیر انواع برگ بیدی مانند برگ بیدی بنفش به روش قلمه زدن، حدود 5 سانتیمتر از ساقه را با یک قیچی تیز و استریل ببرید و آن را در گلدانی با خاکی تازه و مغذی قرار دهید.

برای رشد ریشه گیاه برگ بیدی، لازم نیست انتهای قسمت قلمه ساقه را به هورمون ریشه زایی آغشته کنید، زیرا خود گیاه رشد خوبی دارد؛ سپس آن را آبیاری کنید. آبیاری مداوم باعث می‌شود که رشد گیاه تازه برگ بیدی بهتر باشد و ریشه زنی بهتر انجام شود. این کار را در هر زمانی از سال می توانید انجام دهید، ولی بهترین فصل برای قلمه زنی فصل بهار است.

قلمه زدن برگ بیدی بنفش در آب

راه دیگر برای تکثیر برگ بیدی در خانه، از طریق قلمه زنی ساقه در آب است. در این روش به جایی آن که قلمه بریده شده را در خاک بگذارید، آن را در آب قرار دهید و هر دو روز یکبار آب آن را عوض کنید. پس از آن که قلمه ها ریشه دار شد آن را به داخل گلدان مناسب منتقل کنید.

تکثیر برگ بیدی از طریق تقسیم بوته

روش دیگر برای تکثیر برگ بیدی تقسیم بوته است البته هنگام تعویض گلدان نیز می توانید از این روش برای تکثیر برگ بیدی استفاده کنید. ابتدا به آرامی بوته برگ بیدی را از خاک خارج کنید و ریشه آن را جدا و به آرامی تکان دهید تا کاملاً تمیز شود و به کمک یک چاقوی تیز ریشه برگ بیدی را برش دهید، به طوریکه که هر قسمت شامل چند تا برگ و ساقه باشد. سپس قسمت‌های برش داده شده را در گلدان‌های جداگانه بکارید.

مشکلات گیاه برگ بیدی

 گیاه برگ بیدی مانند سایر گیاهان ممکن است دچار مشکلاتی شود ولی این گیاه نسبت به آفات و بیماری ها مقاوم است. در این قسمت به مشکلات رایجی که ممکن است برای گیاه برگ بیدی پیش بیاید اشاره می کنیم:

نرم و آبکی بودن برگ‌ها

 همانطور که در بالا به آن اشاره شد، این گیاه نسبت به سرما بسیار حساس است. اگر برگ‌های گیاه برگ بیدی نرم و آبکی شود، نشان دهنده این است که دمای محیط پایین است و گیاه باید به محیطی گرمتر منتقل شود.

نازک و بی رنگ بودن

این مشکل می‌تواند به دلیل استفاده از کود بیش از حد یا وجود سرما در برگ بیدی باشد. کوددهی بیش از حد برگ بیدی باعث می شود، آب کمتری به ریشه های گیاه برسد.

پوسیدگی ساقه

از مهمترین عوامل پوسیدگی ساقه در برگ بیدی، آبیاری بیش از حد آن بوده و همچنین ممکن است گلدان مورد استفاده برگ بیدی، زهکشی خوبی نداشته باشد. برای رفع این مشکل، اجازه دهید حتماً سطح خاک گیاه تا عمق 2 الی 3 سانتی متری خشک شود و در کنار آن به کمک خودکار فضایی ایجاد کنید تا ریشه گیاه کمی خشک شود و رطوبت اضافی اطراف ریشه از بین برود و یا از گلدانی با زهکشی مناسب استفاده کنید.

خم شدن و ریزش برگ‌ها

علت خم شدن و ریزش برگ‌های بیدی می‌تواند به دلیل دمای بالا و تابش مستقیم نور خورشید باشد. در این صورت گیاه را به مکانی خنک و به دور از تابش نور مستقیم خورشید قرار دهید.

قهوه ای شدن برگ‌ها

 در صورت بروز این مشکل، در لبه های برگ بیدی لکه های قهوه ای مشاهده می شود. این مشکل زمانی پیش می آید که میزان کوددهی به گیاه زیاد بوده یا می تواند از کمبود رطوبت و میزان آبیاری باشد. کوددهی بیش از حد گیاه، باعث می شود که ریشه گیاه برگ بیدی نتواند آب مورد نیاز را جذب کند و با وجود آبیاری درست و مداوم، گیاه کمبود آب را تجربه کند. 

لوله ای شدن برگ‌ها

این مشکل در گیاه برگ بیدی، نشان دهنده بالا بودن دما و کاهش رطوبت محیط است. برای این کار میزان رطوبت محیط را افزایش دهید و گیاه را به مکانی با دمای پایین تر جابجا کنید.

تغییر رنگ و ضخیم شدن برگ‌ها

این مشکل در گیاه برگ بیدی می‌تواند ناشی از کوددهی زیاد باشد. کوددهی را در فصل بهار تا اواخر تابستان هر ماه یک‌بار و طبق نکاتی که در بالا به آن اشاره شد، انجام دهید.

رنگ پریدگی و یا وجود لکه های تیره بر روی برگ‌ها

این امر نشاندهنده این است که گیاه در معرض تابش شدید نور خورشید بوده و دچار سوختگی شده است. گیاه برگ بیدی را در مکانی با نور مناسب قرار دهید. گاهی علت سوختگی نوک برگ های بیدی، به دلیل کم بودن میزان آبیاری گیاه است.

 خشک و پودر شدن برگ بیدی صورتی

یکی از مشکلات که ممکن است برای برگ بیدی صورتی پیش بیاید، ممکن است خیلی زود برگ‌های آن بسوزد و حتی پودر شود. برگ بیدی صورتی نسبت به آبیاری حساس است و بهتر است از آب بدون کلر و ولرم، برای آبیاری استفاده کرد. همچنین بهتر است گیاه برگ بیدی صورتی تان را هر دو هفته يکبار با کود 36-12-12 کود دهی کنید.

سوالات متداول برگ بیدی 

1- آیا برگ بیدی گیاهی سمی است؟

انواع برگ بیدی مانند برگ بیدی بنفش و صورتی، جز گیاهانی با درجه سمیت خیلی کم محسوب می‌شوند و در صورت بلعیدن یا جویدن توسط انسان، منجر به کمی خارش و حساسیت می‌شود.

2- علت خشک شدن نوک برگ برگ بیدی چیست؟

یکی از مشکلات که ممکن است برای برگ بیدی صورتی پیش بیاید، ممکن است خیلی زود برگ‌های آن بسوزد و حتی پودر شود. برگ بیدی صورتی نسبت به آبیاری حساس است و بهتر است از آب بدون کلر و ولرم، برای آبیاری استفاده کرد. همچنین بهتر است گیاه برگ بیدی صورتی تان را هر دو هفته يکبار با کود 36-12-12 کود دهی کنید.