راهنمای جامع نگهداری نخل مرداب

در این مقاله سعی بر آن داریم که به بررسی گیاه زیبا و محبوب نخل مرداب بپردازیم. گل نخل مرداب گیاهی ارزان، با شرایط نگهداری بسیار آسان و رشد نسبتاً خوب است و برای افراد مبتدی که تاکنون پرورش گیاه انجام ندادند، پرورش گیاه نخل مرداب گزینه مناسبی می باشد.

در ادامه با شرایط نگهداری گیاه نخل مرداب، روش های هرس کردن نخل مرداب و تکثیر و قلمه زنی آن بیشتر آشنا می شویم.

نگهداری نخل مرداب

گیاه نخل مرداب، بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری مانند جزایر ماداگاسکار، جزیره موریس و شبه جزیره عربستان است و در بیشتر مناطق می توان آن را پرورش داد. نخل مرداب در باتلاق ها و مرداب ها و برکه ها و کنار رودخانه و آبراه ها رشد می کند و در آپارتمان نیز می توان از آن نگهداری کرد. از ویژگی های خاص گیاه نخل مرداب می توان به این اشاره کرد که این گیاه قابلیت رشد در خاک و آب را دارد، با این تفاوت که سرعت رشد آن در خاک بیشتر است.

نخل مرداب دارای 550 گونه مختلف است که همه آنها رطوبت بالا و آبیاری زیاد را دوست دارند و تا یک متر نیز رشد می کند. ساقه این گیاه به طور معمول سخت و در انتها دارای براکته های سبز رگبرگ مانند است که حالت آبشاری دارند، این براکته ها در انتهای ساقه مانند چتر می شوند.

گل نخل مرداب به نام های پنجه کلاغی، چتر پاپیروس و نخل چتری نیز معروف است. این گیاه بر خلاف گیاهان آپارتمانی که میشناسید، عاشق آبیاری زیاد است و آب زیاد نه تنها آن را نمی پوساند بلکه باعث رشد بهتر و نشاط بیشتر گیاه می‌شود و این عامل برای کسانی که در پرورش گیاهان مبتدی و ناآشنا هستند، جذاب می‌باشد.

گیاه نخل مرداب در تابستان تا اواخر مهر، گل‌های کوچکی می‌دهند که ابتدا سفید یا سبز رنگ می باشد و در انتها به رنگ قهوه ای در می‌آیند؛ البته زیبایی نخل مرداب به خاطر ساقه و برگ‌های زیبای آن است.

همانطور که گفته شد شرایط نگهداری گل نخل مرداب بسیار آسان بوده و با فراهم آوردن شرایط لازم به راحتی می توان آن را پرورش داد. در ادامه به شرایط نگهداری گل نخل مرداب خواهیم پرداخت.

آبیاری گیاه نخل مرداب

همانطور که از نام نخل مرداب مشخص است و در بالا به آن اشاره شد، این گیاه در مناطق باتلاقی، کنار برکه و نزدیک رودخانه و آب رشد می‌کند. این گیاه به شدت عاشق آب و آبیاری است و همانطور که گفته شد، آبیاری بیش از حد نه تنها موجب آسیب به آن نمی‌شود بلکه موجب رشد و شادابی بهتر نخل مرداب می‌شود. نخل مرداب را می توانید به صورت روزانه در فصل بهار و تابستان آبیاری کنید ولی میزان آبیاری را در زمستان کمتر کنید.

میزان نیاز گیاه به آب در فصل تابستان و بهار به مراتب بیشتر از فصل پاییز و زمستان است. نکته دیگر در مورد آبیاری نخل مرداب، استفاده از گلدانی است که زهکشی خوبی نداشته باشد و آب را درون خود به خوبی نگه دارد. به دلیل اینکه این گیاه با آبیاری زیاد مشکلی ندارد، می توانید گلدان آن را درون ظرف یا کاسه ای پر از آب قرار دهید.

نور مورد نیاز گیاه نخل مرداب

یکی دیگر از شرایط مهم نگهداری نخل مرداب، تامین نور مورد نیاز آن است. نخل مرداب به نور زیاد ولی غیرمستقیم احتیاج دارد. تابش نور مستقیم به گیاه، به مرور زمان باعث سوختگی برگ های ظریف و زیبای نخل مرداب می شود.

بهترین مکان برای قرار دادن نخل مرداب، کنار پنجره است که نور مستقیم گیاه را اذیت نکند. لازم است گیاه نخل مرداب بین 5 الی 7 ساعت در روز، نور غیرمستقیم خورشید را دریافت نماید. در صورت عدم دسترسی نور کافی به گیاه می توان از لامپ های مخصوص رشد گیاه برای نخل مرداب استفاده کرد. نگهداری نخل مرداب در محیط‌های کم نور، باعث کاهش رشد گیاه و رنگ پریدگی و قهوه ای شدن برگهای گیاه می شود.

دمای مورد نیاز جهت نگهداری نخل مرداب

همانطور که گفته شد این گیاه بومی منطقه گرمسیری و نیمه گرمسیری است. در نتیجه مقاومت دمایی آن بالاست و در گستره دمایی بین ۱۰ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد به راحتی می‌توان از نخل مرداب نگهداری کرد، اما بهترین دمای نگهداری گیاه حدود 22 تا 25 درجه سانتیگراد است.

گیاه نخل مرداب نسبت به سرمای زیاد مقاومت کمی دارد، به طوری که در دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد گیاه دچار سرمازدگی شده و برگهای آن قهوه‌ای می شود. اگر در فصل زمستان گیاه نخل مرداب را خارج از خانه نگهداری می‌کنید، آن را به داخل خانه منتقل کنید تا گیاه دچار سرمازدگی نشود.

رطوبت مورد نیاز جهت نگهداری نخل مرداب

گل نخل مرداب به رطوبت بالایی احتیاج دارد و برای تامین رطوبت مورد نیاز آن می‌توانید از غبار پاشی و یا دستگاه رطوبت ساز و یا کاسه آبی استفاده کنید و آن را در کنار گلدان قرار دهید و یا از جزیره استفاده کنید.

برای ساخت جزیره در زیر گلدانی سنگریزه بریزید و روی آنرا آب بریزید. اگر گلدان نخل مرداب خود را در کاسه یا ظرف آب قرار داده اید، لازم نیست که از روش‌های بالا برای تأمین رطوبت مورد نیاز گیاه استفاده کنید.

خاک مورد نیاز جهت نگهداری نخل مرداب

همانطور که گفته شد نخل مرداب رطوبت را بسیار دوست دارد و خاکی که باید برای این گیاه استفاده شود بر خلاف سایر دیگر گیاهان آپارتمانی، باید زهکشی کمی داشته باشد تا بتواند رطوبت را در خود به خوبی نگه دارد و خاک آن همیشه خیس باشد.

خاک مورد نیاز نخل مرداب باید کمی اسیدی باشد و pH آن بین 5.5 تا 5.6 باشد. توصیه می شود از خاک آماده و یا خاکی از ترکیب یک چهارم ماسه، یک چهارم لوم و یک‌دوم پیت ماس استفاده شود.

استفاده از ماسه باعث می شود که خاک کمی سنگین‌تر شود و زهکشی آن کاهش پیدا کند؛ چنین خاکی رطوبت را به خوبی در خود نگه می دارد. به هیچ وجه از خاکهای رسی برای نگهداری گیاه نخل مرداب نباید استفاده شود. البته می توان نخل مرداب رو بدون خاک و در آب نیز نگهداری نمود ولی رشد آن در آب خیلی کمتر از رشد آن در خاک خواهد بود.

کوددهی نخل مرداب

نخل مرداب رشد نسبتاً خوبی دارد و لازم است که برای تامین مواد غذایی گیاه، کود مناسب در اختیار آن قرار گیرد. بهترین زمان برای کوددهی نخل مرداب در فصل رویش گیاه یعنی فصل بهار یا تابستان می باشد.

نحوه کوددهی به این صورت است که یک قاشق چای خوری از کود را در یک لیتر آب حل کرده و به شکل آبیاری در اختیار گیاه قرار دهید. این کار را هر دو هفته یک‌بار در فصل رشد گیاه انجام دهید. از کودهای مناسب گیاهان آپارتمانی  نیز می توان برای نخل مرداب استفاده کرد، معمولاً ازکود 10-10-10 و یا 36-12-12 برای این گیاه استفاده می شود. کود 36-12-12 در زمان گلدهی گیاه کاربرد بیشتری دارد.

تعویض گلدان نخل مرداب

گیاه نخل مرداب رشد خوبی دارد و تجربه نشان داده است که هر چقدر حجم ریشه گیاه در گلدان بیشتر باشد رشد برگ گیاه بیشتر خواهد بود. برای تعویض گلدان نخل مرداب اجازه دهید که ریشه های گیاه از گلدان خارج شود. معمولاً هر یک الی دو سال یکبار باید اقدام به تعویض گلدان کرد.

لازم است هنگام تعویض گلدان، خاک گلدان نیز عوض کرد. تعویض خاک را با دقت انجام دهید که به ریشه های گیاه آسیبی وارد نشود. نکته دیگری که باید هنگام تعویض گلدان نخل مرداب در نظر گرفت، عدم استفاده از گلدان های خیلی بزرگ برای نخل مرداب است که باعث می‌شود که انرژی گیاه به جای رشد ساقه و برگ گیاه، صرف ریشه زایی شود.

 نگهداری نخل مرداب در آب

همانطور که گفته شد نخل مرداب را می توان در آب و بدون خاک نیز نگهداری کرد. برای این منظور هفته ای یک بار باید آب آن تعویض گردد و از آبی استفاده شود که کلر نداشته باشد.

برای تهیه آب بدون کلر، لازم است آب را به مدت ۲۴ ساعت در محلی مناسب قرار دهید و اجازه دهید که کلر آن از بین برود. از جوشاندن آب به منظور از بین رفتن کلر خودداری کنید؛ زیرا املاح مورد نیاز برای رشد گیاه نخل مرداب، هنگام جوشیدن از بین می رود.

همان طور که گفته شد، رشد نخل مرداب در آب خیلی کمتر از میزان رشد آن در خاک است. اگر تمایل دارید که گیاه نخل مرداب تان رشد سریعی داشته باشد آن را در گلدان و در خاک مناسب بکارید.

هرس کردن نخل مرداب

یکی از نکات مهم در نگهداری نخل مرداب، هرس کردن آن است و این کار باید به موقع انجام گیرد. همانطور که گفته شد نخل مرداب رشد زیادی دارد. برای داشتن گیاه نخل مرداب زیبا لازم است که هر چند وقت یکبار آن را هرس نمایید.

زمان مشخصی برای هرس کردن نخل مرداب وجود ندارد و با دیدن برگ‌های ضعیف و مرده و خشک شده زمان هرس گیاه فرارسیده است. هرس کردن نخل مرداب به این صورت است که برگ‌های ضعیف و مرده آن را با قیچی تیز و استریل قطع کنید.

گل نخل مرداب

اگر شرایط نگهداری نخل مرداب به طور مطلوب برای آن فراهم شود، گیاه از اوایل تابستان تا اواخر مهر گل می‌دهد. گل‌های نخل مرداب کوچک و سفید و یا سبز رنگ است و به صورت خوشه ای در لبه برگ‌ها و بین برگ‌ها، از نوک و انتهای برگ رشد می کند و در انتها به رنگ قهوه‌ای در می‌آید.

گل‌های نخل مرداب در نوع خود زیبا هستند، اما نکته ای که در مورد گل‌های نخل مرداب باید در نظر داشت، گل‌های این گیاه جز جذابیت‌ها و زیبایی این گیاه نبوده و عاملی که باعث جذابیت و زیبایی در گیاه می شود، برگهای سبز و باریک و چتری آن است.

آیا نخل مرداب سرطان زا است؟

تاکنون مطالعاتی اثبات نکرده که نخل مرداب سرطان زا باشد، در واقع گیاه نخل مرداب جز گیاهانی با سمیت خیلی پایین محسوب می‌شود و تا حالا گزارشی مبنی بر اینکه این گیاه سمی باشد اعلام نشده است؛ اما در برخی از منابع گفته شده شیرابه این گیاه دارای سم خفیفی است و در صورت بلعیده شدن، باعث اسهال و استفراغ می‌شود. لذا توصیه می‌شود نخل مرداب را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهدارید.

تمیز کردن برگ‌های نخل مرداب

اگر گیاه نخل مرداب را به طور مرتب غبارپاشی و اسپری می کنید، لازم نیست برگ های آن را تمیز کنید. در صورت تمایل، پارچه ای نرم و مرطوب را به آرامی بر روی برگ های نخل مرداب بکشید. می توانید از محلول رقیق شیر نیز برای تمیز کردن برگ‌های نخل مرداب استفاده کنید.

به هیچ عنوان از محلول های شیمیایی و براق کننده های صنعتی برای تمیزی برگهای گیاه استفاده نکنید، زیرا این محلول ها مانع رسیدن اکسیژن به سطح برگ نخل مرداب شده و باعث آسیب به گیاه می شود.

تکثیر نخل مرداب

 گیاه نخل مرداب را می توان به روش های کشت بذر، تقسیم ریشه و بوته، قلمه زنی و استفاده از پاجوش تکثیر نمود. در ادامه به روش‌های تکثیر گیاه نخل مرداب خواهیم پرداخت:

 تکثیر نخل مرداب از طریق کاشت بذر

برای تکثیر نخل مرداب از طریق کاشت بذر، لازم است بذر گیاه را در خاک مرطوب بکارید و مرتب آن را آبیاری کنید تا خاک آن کاملاً خیس باشد. بعد از چند هفته جوانه های تازه بر روی گیاه قابل مشاهده خواهد بود.

 تکثیر نخل مرداب از طریق تقسیم ریشه و بوته

جهت تکثیر نخل مرداب از طریق تقسیم ریشه و بوته، لازم است گیاه را از گلدان خارج کرده و خاک اطراف آن را به آرامی خارج نمایید و به کمک چاقوی تیز و استریل، قسمت توپی ریشه را به چند قسمت تقسیم کنید. حال هر قسمت را به طور مجزا درون خاک بکارید. هنگام تقسیم ریشه دقت کنید که هر قسمت، مقدار کافی ریشه و ساقه داشته باشد و گیاه را بیش از حد تقسیم نکنید. البته تقسیم بوته را نیز می‌توانید زمانی انجام دهید که قصد تعویض گلدان نخل مرداب را دارید.

بهترین زمان برای تکثیر نخل مرداب به روش تقسیم بوته، اواسط فصل بهار تا اوایل تابستان و یا هنگام تعویض گلدان نخل مرداب است. بعد از تقسیم بوته ها هر قسمت را در گلدانی با قطر دهانه ۹ الی ۱۱ سانتیمتر حاوی کمپوست گلدانی به همراه پیت ماس قرار دهید و آن را آبیاری نمایید.

قلمه زدن نخل مرداب

تکثیر نخل مرداب از طریق قلمه زنی، ساده ترین و راحت ترین روش است و احتمال موفقیت این روش تکثیر از سایر روش‌های دیگر بیشتر است. بدین منظور ساقه قوی و محکمی از گیاه که برگ دارد را انتخاب کنید و به طول 10 الی 15 سانتی متر از آن را ببرید. پس از جدا کردن این ساقه‌ها و قلمه‌ها از گیاه نخل مرداب، سر ساقه های بریده شده را در آب بگذارید.

نکته مهم این است که انتهای ساقه نخل مرداب، هیچگاه ریشه نمی زند. بنابراین باید حتماً سر ساقه و قسمتی که برگ دارد را در آب قرار دهید تا پس از چند هفته ریشه دهد.

پس از ریشه دار شدن ساقه آن‌ را در خاک کم عمق و سبک بکارید و مرتباً آبیاری کنید تا نخل مرداب خودش را بگیرد. نکته مهم این است تا ریشه دار شدن قلمه ها، هر روز آب آن را عوض کنید.

تکثیر نخل مرداب با پاجوش

روش تکثیر نخل مرداب با پاجوش، بدین صورت است که ممکن است اطراف گیاه مادر، نخل مردابهای کوچکی رشد کرده باشد. آنها را به آرامی از گلدان مادر جدا کنید و در خاک مناسب بکارید و به خوبی آبیاری کنید، بعد از چند هفته گیاه به خوبی رشد کرده و می‌توانید آن را در گلدان بزرگ‌تر قرار دهید.

بیماری‌ها و مشکلات نخل مرداب

این گیاه نیز مانند سایر گیاهان دیگر ممکن است دچار مشکلات و یا بیماری‌هایی شود. در زیر به برخی از مشکلات و بیماری‌هایی که ممکن است سلامتی گیاه نخل مرداب را تهدید کند اشاره می کنیم و در ادامه به راهکارهای رفع آن ها می پردازیم:

علت زردن شدن برگ نخل مرداب

در بسیاری از گیاهان، آبیاری بیش از اندازه منجر به پوسیدگی و زرد شدن برگ‌ها می شود. در مورد نخل مرداب که گیاهی به شدت آبدوست است، کمبود آب و خشک بودن خاک منجر به زرد شدن برگ گیاه می شود. برای رفع این مشکل، نخل مرداب را در ظرفی پر از آب قراردهید تا کمبود آب آن نیز برطرف شود.

خشک بودن برگ های نخل مرداب

این مشکل نیز به دلیل کمبود آب و تشنگی گیاه ایجاد می‌شود، برای بر طرف کردن آن نخل مرداب را در ظرفی پر از آب قرار دهید.

قهوه ای شدن برگ های نخل مرداب

همانطور که در بالا به آن اشاره شد گیاه نخل مرداب نسبت به سرما حساس است و در دمای کمتر از 10 درجه سانتیگراد برگ‌های آن قهوه‌ای می‌شود. برای برطرف کردن این مشکل، گیاه را به مکانی گرم‌تر منتقل کنید.

ممکن است برخی اوقات نور گیاه کافی نباشد و این نیز موجب قهوه‌ای شدن برگ‌های نخل مرداب شود. در این صورت گیاه را به مکانی با نور زیاد و غیرمستقیم جابجا کنید. اگر امکان جابجایی گیاه به مکانی با نور مناسب وجود ندارد، از لامپ مخصوص رشد گیاه استفاده نمایید.

سوختگی برگ‌های نخل مرداب

تابش مستقیم نور خورشید به گیاه نخل مرداب، باعث سوختگی برگ‌ها می‌شود. در این صورت گیاه نخل مرداب را در معرض نور ملایم و غیرمستقیم قرار دهید.

چروک شدن برگ‌های نخل مرداب

قرار دادن گیاه در معرض تابش مستقیم نور خورشید، منجر به چروکیدگی و جمع شدن برگ‌های نخل مرداب می‌شود. برای رفع این مشکل، گیاه نخل مرداب را به محیطی با نور ملایم جابجا کنید.

کم رنگ شدن برگ نخل مرداب

کمبود نور در گیاه نخل مرداب منجر به کم رنگ شدن برگ‌های گیاه می شود. برای این منظور گیاه را به مکانی با نور مناسب منتقل کرده و یا از لامپ های مخصوص رشد گیاه استفاده کنید.

ریز بودن برگ‌های نخل مرداب

این مشکل به دلیل کمبود غذایی مورد نیاز گیاه نخل مرداب رخ می دهد، برای رفع این مشکل گیاه را کوددهی کنید. در صورت امکان توصیه می شود، خاک گیاه تعویض گردد.

علت رشد نکردن نخل مرداب

این مشکل می تواند به دلیل عدم ایجاد شرایط نگهداری به طور کامل برای نخل مرداب ایجاد شود.

وجود تار عنکبوت اطراف نخل مرداب

اگر در اطراف گیاه نخل مرداب تار عنکبوت دیده شد، نشانه وجود کنه عنکبوتی است. برای برطرف شدن این مشکل می توانید از اسپری کنه کش استفاده کنید.

شپشک‌های ریز در برگ‌های نخل مرداب

وجود شپشک‌های ریز بر روی برگ‌های نخل مرداب، نشان‌دهنده شپشک آردآلود می باشد که برای رفع این مشکل می‌بایست از سم‌های مخصوص شپشک آردآلود استفاده کرد.

سوالات متداول نخل مرداب

1-آیا نخل مرداب سرطان زاست؟

خیر. در واقع گیاه نخل مرداب جز گیاهانی با سمیت خیلی پایین محسوب می‌شود و تا حالا گزارشی مبنی بر اینکه این گیاه سمی باشد اعلام نشده است؛ اما در برخی از منابع گفته شده شیرابه این گیاه دارای سم خفیفی است و در صورت بلعیده شدن، باعث اسهال و استفراغ می‌شود. لذا توصیه می‌شود نخل مرداب را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهدارید.

2- علت زرد شدن برگ نخل مرداب چیست؟

در بسیاری از گیاهان، آبیاری بیش از اندازه منجر به پوسیدگی و زرد شدن برگ‌ها می شود. در مورد نخل مرداب که گیاهی به شدت آبدوست است، کمبود آب و خشک بودن خاک منجر به زرد شدن برگ گیاه می شود. برای رفع این مشکل، نخل مرداب را در ظرفی پر از آب قراردهید تا کمبود آب آن نیز برطرف شود.